387-RÈN NHÂN CÁCH ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH: BÀI LÀM/ 7

 

387-RÈN NHÂN CÁCH ĐẠO ĐỨC GIA ĐÌNH: BÀI LÀM/ 7

ĐOẠN 7: “Câu nói của cô về sau đến tai Lương Hồng. Lương Hồng đã cảm thấy rằng người con gái họ Mạnh kia có thể tâm đầu ý hợp với mình. Chàng đã chẳng hề để ý đến dung nhan xấu xí của cô, vui vẻ mời người làm mối đến cầu hôn”. Câu này dạy đạo đức gì?

ĐÁP ÁN: Đức Lễ Cung Kính, Tôn Trọng Ý Hành.

GIẢI TRÌNH ÁN: Một người hiểu và thông suốt đạo đức thì luôn luôn biết tôn trọng đạo đức và lấy đạo đức làm cuộc sống cho mình. Do đó Lương Hồng đã chọn người con gái nhà Mạnh, nên cho người đến dạm hỏi nàng về làm vợ. Lương Hồng là một người sáng suốt minh mẫn, biết chọn vợ là người có đạo đức. Vì vợ chồng sống có đạo đức thì biết nhường nhịn và tôn trọng lẫn nhau; biết chia sẻ những cay đắng ngọt bùi khi gặp hoạn nạn; biết vượt khó lúc gặp gian nan thử thách, nhờ đó gia đình mới có hạnh phúc an vui.

Trong gia đình vợ chồng con cái đều sống chung nhau thì đức cung kính và tôn trọng là hàng đầu. Trong một tập thể nào cũng vậy, phải luôn luôn có sự cung kính và tôn trọng lẫn nhau, đó là điều đem lại sự bình an và hạnh phúc lớn nhất. Nếu thiếu sự cung kính và tôn trọng nhau thì mọi người trong gia đình cũng như ngoài xã hội sẽ tự làm khổ đau cho nhau mà không lường được.

Bản thân mình không cung kính và tôn trọng người khác thì đừng mong người khác cung kính và tôn trọng mình. Người giữ gìn đức lễ cung kính và tôn trọng người khác là người có tính khiêm hạ như trên đã nói. Đức khiêm hạ là một đức hạnh rất cao đẹp khiến cho giá trị con người càng tăng thêm. Nhờ lòng cung kính và tôn trọng mọi người nên mọi người đều cung kính và tôn trọng quý mến lại mình nhiều hơn.

Làm người phải biết đức lễ là đạo đức đầu tiên của con người, vì vậy con người cần phải học hỏi về đạo đức lễ nghĩa, về sự cung kính và sự tôn trọng mọi người. Muốn làm được những điều này thì chỉ có lòng yêu thương chân thật. Chính lòng yêu thương chân thật mới tha thứ mọi lỗi lầm của người khác; mới tôn trọng và cung kính người khác thật sự.

Trên đời này chỉ có đức hiếu sinh, hiếu sinh với mọi người, hiếu sinh với mọi loài vật. Nhờ có đức hiếu sinh như vậy chúng ta mới biết tôn trọng sự sống của nhau, có tôn trọng sự sống của nhau chúng ta mới thực hiện đức khiêm hạ chân thật với mọi người. Và đó mới chính là lòng tôn kính thật sự. Nếu hạ mình tôn kính người khác mà thiếu đức hiếu sinh thì đó là sự hạ mình cầu cạnh một điều gì, hoặc vì sợ hãi nên làm ra vẻ hạ mình cung kính, chứ kỳ thực trong tâm họ không cung kính và tôn trọng ai hết.

Ở trên đời này vì sự xã giao nên họ làm ra vẻ lịch sự cung kính và tôn trọng người khác, chứ trong thâm tâm của họ vẫn xem tất cả mọi người không ai hơn mình.

Chúng ta là những người học đạo đức nhân bản - nhân quả sống không làm khổ mình, khổ người và khổ tất cả chúng sinh. Cho nên sự cung kính và tôn trọng người khác là do từ lòng yêu thương sự sống của mọi người, của mọi loài. Cho nên lòng cung kính tôn trọng của chúng ta là sự thật, chứ không phải là hình thức che đậy một cách giả dối.

Trong các trường học thường nêu khẩu hiệu: “TIÊN HỌC LỄ, HẬU HỌC VĂN”, nhưng lễ như thế nào thì họ chỉ biết dạy trẻ con khoanh tay hay chắp tay cúi đầu chào người khác, chứ đức lễ rất rộng, nghĩa nó không chỉ chào hỏi mà còn nhiều hành động lễ khác nữa. Khi hai người gặp nhau chắp tay xá chào, đó là lễ; khi hai người gặp nhau bắt tay chào nhau theo kiểu người Tây phương cũng đều là lễ; khi hai người gặp nhau ôm nhau hoặc hôn nhau cũng là lễ, v.v…​ Lễ đó là lễ chào hỏi. Lễ nghĩa chào, thưa hỏi của mỗi dân tộc trên hành tinh này đều có nhiều hành động khác nhau theo phong tục tập quán của riêng mỗi dân tộc. Còn ở đây chúng ta chỉ nói riêng về lễ của đạo Phật. Lễ của đạo Phật có rất nhiều điều cần phải học hiểu, cho nên cần được nêu ra ở đây để mọi người hiểu cho rõ ràng.

Lễ của đạo Phật như một lời nói to tiếng với người khác là thiếu lễ, nói lời thô lỗ là thiếu lễ, một hành động thiếu nhã nhặn đối với người khác là thiếu lễ, bố thí giúp đỡ người khác mà có vẻ khinh khi người thì đó là thiếu lễ, cho người ăn xin mà ném tiền vào nón hay vào bị của người ăn xin là thiếu đức lễ. Bố thí cho người khác bất cứ một vật gì đều phải trịnh trọng tôn kính người mình cho, dù đó là một em bé, hành động như vậy là người có đức lễ. Cho nên sự cung kính tôn trọng như vậy mới thật là lễ.

Đối với đạo Phật, một người nói dối là thiếu đức lễ; một người giết người hay giết loài vật làm thực phẩm để ăn là người thiếu đức lễ; một người tà dâm là một người thiếu đức lễ; một người tham lam trộm cắp, cướp của người khác là thiếu đức lễ; một người uống rượu là thiếu đức lễ.

Thường người ta bảo: “rượu lễ, rượu nghĩa”, đó là theo phong tục tập quán của những dân tộc và của những bộ lạc trên thế giới, do thích uống rượu, nên mới lấy rượu làm lễ làm nghĩa, làm đầu câu chuyện để nhậu nhẹt say xỉn. Trái lại, đạo Phật thấy rượu là một chất nước độc rất nguy hiểm làm cho con người loạn trí rối thần kinh. Khi “rượu vào lời ra” là nói những lời kém văn hóa, thô bạo, hung dữ, phách lối, ngang tàng, chửi thề, tục tĩu, v.v…​ Cho nên người nào uống rượu dù không say nhưng vẫn là người thiếu đức lễ, tức là thiếu sự tôn trọng và cung kính mình và người khác.

Ngoài ra, một hành động không oai nghi tế hạnh là thiếu đức lễ; hành động đi cúi đầu như ngựa là thiếu đức lễ (đi không tự nhiên, giống như người đi kinh hành, cổ cúi xuống nhìn bước chân); một hành động đi đứng vội vàng hấp tấp là thiếu đức lễ…​

Vợ chồng biết cung kính và tôn trọng lẫn nhau thì không bao giờ có sự rầy rà buồn phiền. Vợ chồng hay rầy rà buồn phiền là do vợ chồng không cung kính và tôn trọng nhau, đó là thiếu đức lễ. Vợ chồng xem thường nhau nên từ chỗ rầy la đi đến chỗ bạo lực gia đình: đánh, chửi mắng nhau và sẽ đi đến chỗ li dị xa nhau cũng là thiếu đức lễ.

Xã hội thiếu sự cung kính và tôn trọng lẫn nhau nên mới xảy ra chửi chó mắng mèo, mới có đánh nhau, mới có trộm cắp cướp giựt của nhau, mới có lường lận dối trá. Cho nên đức lễ quan trọng trong cuộc sống hàng ngày như vậy, nếu chúng ta không chịu học đạo đức và nhất là không chịu trau dồi đức lễ thì rất uổng cho một kiếp làm người. Muốn trau dồi đức lễ thì ngay bây giờ chúng ta phải tu tập lòng yêu thương nhau, phải tập luyện lời nói ái ngữ đối với mọi người. Dù người giàu hay người nghèo, vua quan, trẻ em trai hay gái đều dùng những lời nói ôn tồn, nhã nhặn, êm dịu, xưng hô một cách đúng đắn, không được gọi nhau “mày, tao, mi, tớ” hoặc to tiếng cãi nhau, múa tay, múa chân, muốn đấm đá đánh nhau.

Những lời nói dùng danh từ và những hành động thô lỗ kém văn hóa, vô lễ độ là người thiếu đức lễ. Cho nên những người có đạo đức luôn luôn tránh xa với những hạng người này. Người có đạo đức là người luôn luôn lúc nào cũng biết tôn trọng người khác và tất cả những loài vật khác.

KẾT LUẬN VÀ ÁP DỤNG: 

Hãy tìm người có đạo đức làm bạn, tránh xa những người thiếu đạo đức, vì những người thiếu đạo đức sẽ làm khổ mình, làm khổ người và làm khổ tất cả chúng sinh. Trong bài này, Lương Hồng tìm người vợ có đạo đức, không cần sắc đẹp, đó là một người biết sống, là người khôn ngoan. Còn những người chạy theo sắc đẹp là người chưa biết sống, là người thiếu hiểu biết về đạo đức làm người. Người chọn hình sắc đẹp bên ngoài là người không tri kiến đạo đức, là người ham mê sắc dục, cho nên cuộc đời của họ thường phải chịu nhiều đau khổ và phiền não.

Đạo đức là một phương pháp đem lại sự bình an cho mọi người, cho nên người sống có đạo đức là người được mọi người quý trọng. Vì vậy các con nên học và rèn luyện nhân cách đạo đức, nhất là sống với đức hiếu sinh cung kính và tôn trọng sự sống của mọi người và mọi vật, nhờ đó sự sống mới được bình đẳng như nhau. Nhờ đó con đường tu tập của các con mới buông xả sạch, và tâm các con mới trở nên thanh thản, an lạc và vô sự; nhờ đó tâm các con mới trở nên bất động hoàn toàn trước các ác pháp và các cảm thọ.